In ons leven is maar één ding zeker: dat het leven vroeg of laat ten einde komt. Op de dood hebben we helaas geen grip, maar we hebben wel invloed op onze nalatenschap. Toegegeven, dat is niet de leukste materie om over na te denken. Maar door alles goed te regelen, kun je wel veel ellende voorkomen en ervoor zorgen dat je erfgenamen verzorgd achterblijven.

Heb je een eigen bedrijf, dan rust er nog een extra zware verantwoordelijkheid op je schouders. Behalve de zorg voor de nabestaanden wil je ook dat je klanten, personeel en/of je compagnon niet de dupe worden van een wanordelijke overdracht.

Maar hoe laat je je bedrijf nu goed achter, als jij er niet meer bent? We behandelen zeven belangrijke om op te letten.

1. Stel een testament op

Een goed testament is voor iedereen een must; ook als je geen eigen bedrijf hebt. Anders is de kans groot dat de erfenis op een andere manier wordt afgewikkeld dan jij in gedachten had.

Regel je niets, dan komt je bedrijf na je dood in handen van je erfgenamen: bijvoorbeeld je partner of je kinderen. Stel jezelf de vraag of je dit wel wil. Misschien hebben zij helemaal geen verstand van zaken of niet de ambitie om het bedrijf voort te zetten.

Ook is de kans aanwezig dat ze vechtend met elkaar over straat rollen, omdat ze het niet eens worden over de verdeling van de erfenis of de manier waarop het bedrijf moet worden voortgezet. Dit alles kan de continuïteit van je bedrijf in gevaar brengen.

Wil je je bedrijf aan iemand anders overdragen dan je erfgenamen, dan kun je in je testament een opvolger aanwijzen.

Dit kan ook je kind zijn. Heb je een partner die ook erft, dan belanden je kinderen in de wachtkamer. Zij kunnen hun erfdeel pas opeisen als de langstlevende partner overlijdt. Dit kan je kind in de weg zitten als hij het bedrijf na jouw overlijden wil voortzetten. Met een testament kun je dit goed regelen.

Lees ook: Elon Musk staat zijn bedrijven niet af aan zijn kinderen – en zegt al potentiële opvolgers te hebben aangewezen

2. Woon je samen? Stel een contract op

Heb je een partner, houd dan ook de samenlevingsvorm tegen het licht. Het zou zuur zijn als het vermogen dat met hard werken bij elkaar is gespaard (deels) aan de neus van je partner voorbij gaat, omdat je samenwoont zonder contract.

Ook zou het zonde zijn als je partner onnodig veel erfbelasting betaalt. Bij een huwelijk, geregistreerd partnerschap of samenlevingsovereenkomst krijgen partners een vrijstelling van 723.526 euro. Is helemaal niets vastgelegd, dan is dat slechts 2.418 euro.

3. Maak gebruik van fiscaal voordeel (zo lang dat nog kan)

Er is ook een aantrekkelijke fiscale vrijstelling voor bedrijfsopvolging: de Bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Met deze regeling kun je enorm veel erfbelasting besparen, want de erfgenaam is over de waarde van het bedrijf tot maar liefst 1.205.871 euro geen erfbelasting verschuldigd als hij het bedrijf voortzet. Over het bedrag daarboven geldt een vrijstelling van 83 procent: nog altijd een zeer hoog percentage.

Je voorkomt met deze constructie dat geld uit de onderneming moet worden onttrokken om af te rekenen met de fiscus, waardoor het voortbestaan van het bedrijf mogelijk op de tocht komt.

Om misbruik van de regeling te voorkomen, gelden er wel enkele voorwaarden Zo moet je minimaal vijf jaar eigenaar van het bedrijf zijn geweest en moet je opvolger het bedrijf ook minimaal vijf jaar voortzetten. Gooit hij of zij eerder de handdoek in de ring, dan moet alsnog erfbelasting worden betaald over het bedrag waarvoor een vrijstelling gold.

Een andere voorwaarde is dat het bedrijf daadwerkelijk activiteiten ontplooit. Een spaargeld-BV valt hier dus niet onder.

Let wel goed op: het kabinet wil deze regeling gaan versoberen. Houd de ontwikkelingen daarom goed in de gaten.

4. Maak een ondernemerstestament

De afwikkeling van de erfenis kan veel tijd in beslag nemen. Om ervoor te zorgen dat je bedrijf in de tussentijd kan doordraaien, is het slim om een ondernemerstestament op te stellen. Hierin leg je vast wat er met je bedrijf moet gebeuren als jij er niet meer bent. Je kunt in dit document van alles vastleggen, bijvoorbeeld naar wie de aandelen gaan en voor welk bedrag.

Ook kun je in het ondernemerstestament een executeur aanwijzen: iemand die de praktische zaken kan regelen, zoals het betalen van rekeningen en in- of verkopen van spullen. Je kunt als je dat wil ook vastleggen dat de executeur de nalatenschap verdeelt.

Natuurlijk moet een executeur wel voldoende financiële en juridische bagage hebben, dus denk goed na aan wie je die klus toevertrouwt. En leg de rechten en verplichtingen van de executeur goed vast in het testament.

5. Sluit een overlijdensrisicoverzekering af

Meer dan de helft van de mensen gaat er financieel op achteruit als de partner overlijdt. Een overlijdensrisicoverzekering (orv) kan helpen om dat gat te dichten. Mocht je tijdens de looptijd van de verzekering overlijden, dan keert de verzekeraar een vooraf bepaald bedrag uit aan de nabestaanden. Vaak is zo’n verzekering gekoppeld aan de hypotheek, zodat je partner in het huis kan blijven wonen als jij overlijdt.

Maar je kunt zo’n verzekering ook afsluiten voor je compagnon, als je samen een eigen bedrijf hebt. Deze zogeheten compagnonsverzekering zorgt ervoor dat je zakenpartner na jouw overlijden een geldbedrag krijgt, waarmee hij of zij de erfgenamen kan uitkopen.

Dit kan belangrijk zijn omdat een groot deel van de waarde van je bedrijf waarschijnlijk niet op een bankrekening staat, maar vast zit in bijvoorbeeld voorraden, het bedrijfspand, machines of inventaris.

Moet je compagnon jouw erfgenamen uitkopen, dan moet hij geld uit het bedrijf onttrekken of bij de bank aankloppen voor een krediet: zaken die de continuïteit van je bedrijf in gevaar kunnen brengen. Met een compagnonsverzekering is dat niet nodig.

6. Informeer de nabestaanden

De belangrijkste zaken voor je bedrijf zitten waarschijnlijk wel in je hoofd. Om te voorkomen dat je erfgenamen in het duister tasten over lopende opdrachten, uitstaande facturen, fiscale zaken, contracten, verzekeringen, abonnementen, tegoeden op bankrekeningen, zakelijke contacten en meer van dat soort zaken, is het verstandig dat ze alles makkelijk kunnen terugvinden. Berg daarom alle documenten overzichtelijk op in mappen en loop waar mogelijk je administratie een keer door met je partner.

Zorg er ook voor dat de nabestaanden de wachtwoorden hebben van je laptop, bedrijfsnetwerk en de social media accounts van je bedrijf.

Wachtwoorden aan anderen doorgeven is riskant. Ook als je ze op papier zet of in je laptop opslaat, kunnen ze in verkeerde handen komen. Wil je het zekere voor het onzekere nemen, sla ze dan op in een digitale kluis, zoals Digizeker.

7. Stel een levenstestament op voor als je wilsonbekwaam wordt

Je kunt ook tijdelijk uit de running raken, bijvoorbeeld door een ziekte of een ernstig ongeluk. Ook hier is een oplossing voor: het levenstestament. Hierin leg je vast wie jouw financiële, zakelijke, medische en persoonlijke belangen moet behartigen als jij dat zelf niet meer kan. Maar je zet ook zwart op wit op welke manier dat moet gebeuren. Je kunt hiervoor één persoon aanwijzen die alles regelt, of de bovenstaande taken opsplitsen.

Voor ondernemers is een levenstestament extra waardevol. Mocht jij wegvallen, dan kan je bedrijf stuurloos raken. Dit kun je voorkomen door in een levenstestament vast te leggen wie de knopen doorhakt als jij hier (tijdelijk) niet meer toe in staat bent.

Je kunt ook beperkingen opleggen aan de aangewezen volmachten, door bijvoorbeeld een maximum te stellen aan de hoogte van investeringen. Zo voorkom je eventueel machtsmisbruik.

Je kunt je levenstestament zo gedetailleerd maken als je zelf wil. Regel je niets en word je handelingsonbekwaam, dan moet de kantonrechter zich buigen over de vraag wie jouw belangen gaat behartigen. Dat is niet alleen omslachtig, ook valt voor jou nog maar te hopen dat jouw wensen worden ingewilligd en jij vertegenwoordigd wordt door iemand in wie je vertrouwen hebt.

Met een levenstestament kun je dus zelf vooraf de regie pakken. Je kunt dit document net als een gewoon testament laten opstellen bij de notaris.

Het is uiteraard wel belangrijk dat je je wensen in je gewone testament en je levenstestament vooraf goed doorspreekt met degenen die jou moeten vertegenwoordigen, zodat zij niet voor verrassingen komen te staan en er later geen misverstanden ontstaan.

Lees meer over nalatenschap: